O ACORDO SOCIAL E ECONÓMICO: UNHA CLARA DISCRIMINACIÓN INDIRECTA POR RAZÓN DE SEXO

O domingo pasado día 6 a investigadora María Pazos Morán escribiu un artigo moi interesante no diario El País, nas páxinas salmón relativo a como o Acordo, unha vez máis, perxudica ás mulleres, polo feito de teren normalmente carreiras profesionais máis irregulares das dos traballadores varóns. O artigo pon en evidencia a nula perspectiva de xénero do Acordo e o dano que lle fai ás traballadoras.

Hoxe quero abondar nesta mesma liña con dous argumentos máis, non tan evidentes, pero tamén moi importantes. O primeiro deles refírese á evolución da escala do tipo de pensión desde o 50 ao 100 por 100 dos 15 aos 37 anos, que segundo o acordo debe ter unha estrutura totalmente regular e proporcional. Esta medida perxudica ás mulleres por razón obvias, a partir da mesma evidencia que describía María Pazos: que a meirande parte das persoas que se xubilan con cotizacións de entre 15 e 25 anos son mulleres.

Lembremos a historia: ata a Lei 24/1997, con 15 anos cotizados se cobraba o 60 por 100 da pensión. Con 35, o 100 por 100. E, entre os dous extremos, o tipo acrecía en dous puntos por ano. Na Lei 24/1997 se estableceu a percentaxe no 50 por 100 aos 15 anos. Dos 15 aos 25 subía 3 puntos por ano ata chegar ao 80 por 100. E, dos 26 aos 35, 2 puntos por ano ata chegar ao 100 por 100. Lóxicamente, a reforma do 97 diminuiu a pensión ás persoas que se xubilaban con cotizacións de entre 15 e 25 anos, é dicir, a un colectivo feminizado. O impacto adverso para as mulleres era obvio. E agora, no Acordo, outra vez se perxudica aos e ás cotizantes con carreiras máis achegadas aos 15 anos. Porque lles deixa de crecer o 3 por 100 ao ano a pensión. Este colectivo perde proporcionalmente máis que o que ten cotizacións superiores aos 25 anos. Xa que logo: unha medida en aparienza ortodoxa prodúcelle un perxuízo particular ás mulleres. É doado de entender.

Segundo argumento:  esta “piadosa” referenza a que as mulleres que “interrumpan” a súa vida laboral por nacemento de fillo ou adopción poden adiantar en nove meses por fillo a súa xubilación cun máximo de dous anos, é dicir, non antes dos 65 anos. A medida en si mesma é de difícil interpretación, porque non é claro que vai significar “interrumpir”. Pero, por suposto, as mulleres que non a interrumpen porque xa están en paro, ou as que deciden non interrumpir, senón que se reincorporan ao traballo logo do permiso por maternidade, non poden adiantar a súa xubilación. A medida, por tanto, incentiva que as mulleres se afasten do mercado de traballo e que collan excedenzas longas por coidado de fillo, porque todo o período lles vai computar na xubilación. Noutras verbas: o Acordo fomenta o modelo tradicional de familia na que o home traballa e á muller lle “toca” o labor de coidado. Xusto o contrario do que se fai na “Europa civilizada”.

Por favor, leede o artigo de María Pazos. É máis instrutivo que esta entradiña. Pero permitídeme que engada que habería que introducir medidas que fagan que ás mulleres lles pague a pena traballar. E medidas que lles dean de verdade unha situación de igualdade na Seguridade Social. Unhas liñas de traballo nas que moitos Estados europeos -vg., Suecia ou Dinamarca, pero tamén Italia ou o Reino Unido- nos levan moita, moitísima ventaxa na reflexión e na posta en marcha de políticas prácticas.

A MALDADE DO ACORDO SOCIAL E ECONÓMICO

Á marxe de certos contidos conxunturais de emprego, o Acordo asinado esta semana é un conxunto de lugares comúns en case todas as materias, con pouco contido substantivo. Cómpre detectar, iso si, unha notable influencia da patronal dirixida por Rosell no apartado de negociación colectiva, na que xa se albisca a un negociador moi intelixente. O asunto de relevo consiste, desde logo, na pensión de xubilación. E na mesma o que se comproban, logo dunha primeira lectura do Acordo, son durísimas medidas de recorte, das que non cabe facer outro comentario que o que xa se está espallando estes días nos ámbitos da esquerda real: que o pacto é unha coitelada nos dereitos da clase traballadora. Hoxe únicamente vou expresar uns comentarios da xubilación anticipada, da que, na práctica, se pode dicir que desaparece agás para os traballadores das grandes empresas que regulan emprego coa complicidade da Dirección Xeral de Traballo do Ministerio.

Explícome: dando por suposto que o Acordo se refire en exclusiva ás xubilacións anticipadas ordinarias  -de feito, no 2011 xa desaparece a hipótese de traballadores que, con 60 anos, cotizaran antes do 1 xaneiro 1967-, as mesmas se adían dos 61 aos 63 anos e se esixen dous anos máis de cotización –dos 31 aos 33-. Pero, ademáis, se endurece, á marxe do número de anos de cotización que se acrediten, a penalización por xubilación anticipada. No caso, por exemplo, dos traballadores que se queiran xubilar aos 63 anos, van perder un 30 por 100 da pensión, aínda que leven máis de 38 anos cotizados.

Iso ata sería lóxico nos casos de xubilación anticipada ordinaria voluntaria. O Acordo exceptúa certas situación de crises que non está claro como se van definir, pero un se teme que únicamente vai ser pola canle de grandes ERES que afecten a empresas dimensionadas. Para as pequenas empresas, cómpre esperar o peor.

Na meirande parte dos casos, os traballadores de man de obra directa xubílanse anticipadamente porque perden os seus empregos por despedimentos, haxa ou non situación de crisis de empresa. Estes colectivos, aos que xa hai anos –con certa lóxica- se lles pecharon as portas para acceder á incapacidade permanente contributiva, se lles pechan agora para a xubilación anticipada. O problema non é que perdan un 30 por 100 da pensión de xubilación –o que supón outra trabada no cálculo da súa escuálida pensión, pouco proporcionada as máis das veces ao seu xeneroso esforzo contributivo-. O peor é que o Acordo expresa que ata os 67 anos non terán acceso aos complementos de mínimos, agás, de novo, esa referenza ás xubilacións derivadas das situación de crise que non se definen.

Polo tanto, a estes colectivos amplos expulsados do mercado de traballo se lles confina nunha situación de absoluta precariedade laboral e social. Por máis que, se a retórica “contributivista” que latexa no Pacto de Tledo fose real, lles debería corresponder unha pensión elevada. Alguén dirá que ata os 67 anos sempre lles queda a canle da Renda Activa de Reinserción. Se non fose porque aos traballadores desas idades, sinxelamente, non se lles quere no mercado de traballo. A inseguridade e a pobreza de moitos colectivos de persoas está servida, grazas aos asinantes deste Pacto.

UNHA PEQUENA ACHEGA Á REFORMA DO SISTEMA DE PENSIÓNS

                O pacto de pensións ten suficiente enxundia como para merecer un longo comentario que non estou en condicións de abordar un domingo á noite. Se teño folgos, algo vou escribir nos próximos días. Hoxe unicamente quero formular tres ideas introdutorias que penso que son fundamentais como premisas de análise.

                A primeira delas refírese aos sistemas de intercambio de información no ámbito da Unión Europea e ao Método Aberto de Coordenamento. Moito se fala –con razón- da necesidade que ten o Goberno español de atender aos requerimentos de Bruselas, desde logo esixentes no que ten que ver coas liñas xerais de política económica. Pero habería que abondar máis na evolución dos sistemas europeos de Seguridade Social, cada un deles fillo da súa propia historia e moi diverxentes entre si. Tanto máis diverxentes se se ten en conta a aposta por sistemas de capitalización que veñen formulando os Estados Membros do Leste. Con todo, xusto é recoñecer que as grandes liñas de reforma que anuncia o pacto –incremento da idade mínima de xubilación, toma en consideración de máis anos da vida activa no cálculo da pensión e desincentivo da xubilación anticipada, fundamentalmente- son orientacións común a outros Estados pertos do noso, como son os casos máis evidentes das Repúblicas de Francia e Alemaña. Quero dicir que as críticas hainas que contextualizar.

                A segunda, e precisamente con base na súa contextualización, debe recoñecerse que meter as tesoiras ás pensións públicas ten máis pegada no Reino de España da que ten noutros Estados europeos. Isto é así porque o noso sistema público xermolou nos anos sesenta do século pasado sobre as cinzas do mutualismo laboral. Isto é, esmagou os sistemas profesionais de Seguridade Social. Hoxendía, na nosa realidade apenas hai traballadores coa cobertura de sistemas profesionais, a diferenza do que sucede nos Estados cos que sempre se nos compara. É dicir, a clase traballadora na nosa realidade é moito máis dependente da pensión pública. Está moi ben que se promovan e fomenten os sistemas privados de pensións. Pero a mensaxe fundamental debería ser que se establezan sistemas profesionais con dobres aportacións das empresas e das persoas traballadoras. No entanto, e dada a desprotección xeral neste ámbito, as reformas á baixa das pensións deberían ser especialmente prudentes.

                E a terceira refírese ás fontes de finanzamento e á teima tan “patria” de que as pensións contributivas únicamente se deben soster con contribucións de Seguridade Social. Esta lexitimación do sistema baseada na súa autosuficiencia é moi perigosa porque supón o anuncio evidente de novas, futuras e non tan lonxanas medidas de recorte. O Método Aberto de Coordenamento amósanos que os Estados Europeos admiten as achegas orzamentarias para o finanzamento dos sistemas públicos de Seguridade Social, sen que iso supoña afastarse da ortodoxia financieira. Os Pactos de Toledo, desde o ano 1995, compartimentalizaron a solidariedade intrínseca aos sistemas públicos de Seguridade Social. Probablemente, a separación das fontes de finanzamento foi estratéxicamente necesaria. Pero debe recoñecerse que a estratexia non é un fin en si mesmo e que, ao mellor, haina que revisar logo de quince anos. 

FOLGA XERAL 27 XANEIRO: INOPORTUNA

Non vai ser políticamente o máis correcto a día de hoxe, pero quero amosar o meu rexeitamento á convocatoria feita mañá, en Galiza, pola Confederación Intersindical Galega e apoiada, entre outros colectivos, polo Bloque Nacionalista Galego. Non me vou sumar á folga por varios motivos, fundamentalmente porque penso que non é o máis aconsellábel facer folga xusto mañá.

Estamos –xa o sabía CIG cando preavisou- na recta final do diálogo social na materia de reforma das pensións. Eu non concordo con parte das medidas que ten publicitado o Goberno que quere encetar, básicamente no adiamento en dous anos da idade mínima de xubilación. Non me parece que sexa un tema que debamos adoptar sen máis no ano 2011, senón que sería máis aconsellábel estudar devagar a experienza doutros Estados Europeos que afrontan o baby-boom antes de nós e tirar conclusións. Probablemente haxa que subir a idade dentro duns anos, pero non xusto agora.

O que sucede é que estamos de cheo na onda reformista que provocou o executivo Zapatero. E eu pregúntome se CIG vai convocar outra folga xeral a resultas da reforma da negociación colectiva, cousa que con tota probabilidade vai suceder en abril. Pregúntome tamén se ten a seguridade de que o Goberno non vai ceder en parte das súas pretensións anunciadas. Estratéxicamente lle pregunto que sucedería se logo CCOO e UGT conseguiran un bo acordo co Goberno. Alguén pensaría en serio que foi grazas á folga de CIG, ELA e LAB? Ou é que o acordo non pode ser bon, por razóns metafísicas que eu descoñezo?

Desde outra perspectiva, soster a folga de mañá vai supor un sacrificio inmenso para a militancia de CIG e un esforzo desproporcionado, no que, ademáis, se xoga moito. Dubido que CIG teña ben calculado dito risco. E, por suposto, o sacrificio que CIG lle pide á clase traballadora non é xusto. Non se pode recurrir cada pouco tempo a unha folfa xeral. A folga xeral debe ser un recurso extraordinario para que sexa eficaz e teña o prestixio dunha acción necesaria cívica de exercicio de dereitos fundamentais. Xa fixemos unha folga xusta e exitosa en setembro.

Xa para rematar, a competitividade coas centrais sindicais máis representativas CCOO e UGT debe manterse no espazo electoral, non noutros. Ben acepto que as centrais estatais xogan a pecharlle espazos ao sindicalismo de clase nacionalista, nunha estratexia cortoplacista e miope. Pero, con todo, a unidade de acción sindical é básica nestes tempos. Non xoguemos á división, para ledicia dos think tanks do pensamento financieiro. Por máis que CCOO e UGT non admitan o dereito lexítimo de CIG, ELA e LAB de se sentar nas mesas estatais de concertación social.

Isto o expreso, claro, desde o agarimo e implicación persoal máis fonda co sindicalisto representativo de clase. Desde a miña implicación persoal.

PEREJIL

Lembro o nome da derradeira xesta heróica do glorioso exército español para non nomear ao innomeábel que a inspirou, daquela “Ministro de la Guerra” do Reino de España. E, desde hai anos, xurista áulico da dereita española.

Hoxe toca falar do seu último “aturuxo”: resposta ás críticas da presidenta saínte do Tribunal Constitucional, María Emilia Casas, aos e ás diputadas pola non renovación en prazo das maxistraturas xa caducadas e da maxistratura vacante. Segundo a opinión de tan epatante exministro, a señora Casas presidiu á época máis negra do Tribunal e é responsábel de que a sentenza do Estatut de Catalunya se adiara por máis de tres anos.

É lóxico que se sinta aludido, como máximo estratega da oposición a que se renovara o Tribunal. Pero é que as súas críticas á xa expresidenta resultan absolutamente mendaces e propias dalguén de moi baixa catadura moral. Se houbo unha presidenta discreta, que únicamente falou polas súas sentenzas e resolucións, foi a maxistrada Casas. Se houbo alguén que anovou a doutrina do Tribunal Constitucional nunha liña máis garantista dos dereitos fundamentais foi ela. Se a xurisprudenza actual é máis consonte á do Tribunal Europeo de Dereitos Humanos, debémolo a ela en gran parte. Iso, claro, é ao que chama o noso homiño “período máis negro”. Por outra banda, se alguén ten a culpa de que se adiara a sentenza do Estatut foi o que abriu a guerra das recusacións. Alguén se lembra de quen recusou a Pérez Tremps? Que tería pasado de non ser polo pasamento do maxistrado García-Calvo y Montiel? Quen xogou primeiro a alterar a correlación de forzas no Tribunal Constitucional? E, noutra orde de ideas, que maxistrada foi a que, ao final, tivo que asumir o relatorio do voto maioritario, para que poidese saír esa sentenza?

A pelaxe deste personaxe do Partido Popular é ben coñecida. A súa estratexia actual é  clara. Hoxe despedimos a catro maxistrados/a do TC e damos a benvida a outros/a catro. Pero, ademáis de a Casas Baamonde, da que a miña opinión é ben coñecida, permítaseme salientar a saída dun maxistrado do grupo “conservador”, Vicente Conde Martín de Hijas, un xurista extraordinario. Pero, ademáis, unha persoa libre e recta de criterio. Xusto do que abomina o noso señor opinante de hoxe. Prefire que os novos maxistrados electos a proposta do seu grupo sexan máis ben persoas dóciles que lle collan o teléfono e que atendan as súas consignas. A liberdade de criterio de Conde Martín de Hijas, que mesmo lle valeu para non chegar el a presidente do TC incomódalle ao exministro de Defensa. Por que insiste tanto na designación de Enrique López? Por gran xurísta ou por “chico obediente”?

Da noxo pensar que en xente como o líder de Perejil repousa a responsabilidade da designación da nosa Corte Constitucional.

TURQUÍA

Onte apareceu no País un artigo moi interesante asinado polo Nobel turco Orhan Pamuk relativo ás relacións de Turquía con Europa e coa Unión Europea. Pareceume un testemuño rotundo do fracaso de Europa nos últimos anos e da incapacidade da esquerda europea para dar rumo ao noso soño integrador.
É obvia a frustración da xente deste país coa real politik das  institucións europeas, capitaneadas pola República Francesa, que hoxendía está a traizoar totalmente a súa historia e a súa bagaxe cultural co liderado das posicións de rexeitamento ao ingreso da Nación de Ataturk. Da noxo que un presidente que ten os seus devanceiros no leste teña tan pouca sensibilidade á idea fundacional da Unión Europea. Pero máis noxo da a nosa incapacidade de integrar realidades culturais e relixiosas distintas. Todo un indicador do mal que están os dereitos civís e de cidadanía nestes escuros anos todo ao longo de Europa.
Que se ceiben os sentimentos integristas e antieuropeos alén do Bósforo é a nosa exclusiva responsabilidade, e non a dun pobo que xa desde comezos do século XX apostou por unha identidade laica. Seica aínda estamos a tempo de cambiar as cousas, pero pode que xa sexa demasiado tarde. Ao final, se van impor os políticos máis intransixentes que querían unha Europa exclusivamente baseada na súa identidade cristiá. Eu aborrezo destas orientacións e vexo que imposible vai xer integrar as nacións da costa Este do Adriático con esta clase política de tan pouco nivel que temos.
E desde logo, a identidade cultural de Europa queda moi amputada sen a aportación do berce da metade máis fértil, durante moitísimos anos.

PACTOS DE TOLEDO

Hoxe se van votar as recomendacións de reforma da Seguridade Social no ámbito da Comisión de seguimento dos Pactos de Toledo. Tiven acceso ao borrador do documento que se somete a votación. Trátase dun texto sumamente aberto, no que, desde logo, se ceiba ao Goberno para que presente, na práctica, un proxecto de lei sometido a moi poucas condicionantes. En si mesmo, este carácter demasiado aberto estaría ben se cando menos se orientaran algo máis certas actuacións políticas. Hai, ao meu xuízo, unha excesiva prudencia para non se afastar dunha linguaxe moi correcta políticamente, pero moi pouco efectiva no deseño de reformas estruturais do sistema de Seguridade Social.

É por iso que o documento non se presta a críticas moi fortes, nen tampouco a eloxios significativos. Con todo, é un texto relativamente longo, de 24 páxinas, no que se suxiren moitas ideas, e algunhas delas cun notábel grao de concreción na letra miúda, non nas grandes medidas estruturadoras. Cabe, xa que logo, formular un feixe de comentarios. Non me vou parar hoxe en aspectos concretos, senón en formular catro ideas xerais e, ademáis, en subliñar o interese de que se coñeza un texto que, teóricamente, debería ser o guieiro para saber cara onde camiña noso sistema de Seguridade Social. Estas catro ideas xerais son as que seguen:

1ª.- Hai, ao meu xuízo, unha excesiva teima na separación das fontes de finanzamento do sistema. Por exemplo, no documento se fai moito fincapé en que non se poden soster con presupostos da Seguridade Social os complementos a mínimos –esta non é unha idea nova- pero tampouco as bonificacións á Seguridade Social como medida de fomento de emprego e as actuacións concretas de xubilación anticipada. Non é que caiba criticar esta orientación en si mesma. Porén, reflicte unha idea sumamente perigosa: o principal motivo de lexitimación do sistema público consiste na súa autosuficiencia. Cando non sexa así, e cando o fondo de reserva non abonde para manter o nivel de protección social, hai que usar as tesoiras de xeito ineluctábel. Porque tampouco a Seguridade Social se pode soster con achegas orzamentarias do Estado. Neste punto, habería que lembrarlle aos e ás parlamentarias que noutros Estados da Unión Europea, que non son nen moito menos minoritarios, as pensións básicas se sosteñen con achegas orzamentarias, e non pasa nada.

2ª.- Hai una evidente relación entre o dito no número anterior e a promoción dos sistemas complementarios de Seguridade Social. A historia do noso sistema, a partir da Lei de Bases do 1963, é a dun sistema que se afortalou nos alicerces dun mutualismo laboral que desapareceu na ara do sistema público. É por iso que no Reino de España non temos apenas un nivel profesional de cobertura social. Haino que desenvolver, e así o recoñecen as recomendacións, mediante o maior estímulo aos plans de emprego do tipo dos plans de pensións. Esta idea é interesante e paréceme ben. Pero habería que engadir que diminuír o nivel de cobertura social namentres non se xeralice este nivel profesional de Seguridade Social é moi perigoso. Porque, na práctica, as persoas traballadoras son eiquí moito máis dependentes do sistema público de pensións do que o son na práctica totalidade de Estados europeos. Habería que recoñecer, xa que logo, a nosa maior dependencia da Seguridade Social pública, que desde logo debe condicionar todas as reformas restritivas.

3º.- O máis significativo do documento é unha aposta, máis o menos explícita, polo incremento do número de anos que se deben ter en conta para o cálculo das pensións de xubilación. Hai unha defensa que non comparto para nada das modificacións que se produciron en 1997 para incrementar o período de oito a quince anos. Non é que haxa que defender un período de cómputo moi breve, que desde logo, introduce un factor de aletoriedade excesivo. Pero hai que recoñecer que o período de quince anos é xustamente o que máis lle perxudica á poboación activa menos cualificada, que entre os 50 e os 65 anos adoita ter moitos problemas de desemprego estrutural. Cabería apoiar, por exemplo, un cálculo no que se computaran 20 anos, pero escollidos durante un período de 25, ou unha fórmula semellante. É dicir, unha regla na que se ampliara o tempo para calcular a base reguladora, pero que lle permitise á persoa interesada desbotar os peores anos, nos que seica ten lagoas de cotización que se van encher, no mellor dos casos, con bases mínimas ficticias.

4º.- Afóndase en aspectos de xestión, loita contra o fraude e información a cidadás e cidadáns. En xeral, son liñas acaídas e necesarias. Pero hai un recoñecemento ao meu xuízo excesivo do labor das Mutuas de Accidentes de Traballo e Enfermedades Profesionais. Non cabe negarlles un papel importante, pero que desde logo ten moitos aspectos escuros. Habería que recoñecer que non sempre foron suficientemente leais co sistema e que a súa xestión require de certo control por parte das entidades xestoras e da Tesoureiría Xeral da Seguridade Social. Con todo, hai que expresar que neste conxunto temático o borrador contén ideas de interese.

En xeral, xa que logo, o documento adoece de inconcreción. As orientacións da reforma que se albiscan nas declaracións de intencións do Goberno caben, por desgracia, neste traxe tan amplo. Son estas intencións as que producen máis arrepío e non unhas recomendacións demasiado amplas. Sen que caiba negarlles aportacións interesantes en moitos temas. Entre outros, que por primeira vez se aborda con amplitude unha perspectiva de xénero na Seguridade Social que é, a día de hoxe, inadiábel.

UNHA MEDIDA “MÁIS”: A SUPRESIÓN DOS 426 EUROS

As decisións gubernamentais teñen estas cousas: misturar peras e mazás, como diría unha famosa concelleira madrileña. Isto foi o que lle pasou ao Goberno no Consello de Ministros pasado: aprobouse un flamante Real Decreto-lei 13/2010, do 3 de decembro, “de actuacións no ámbito fiscal, laboral e liberalizadoras para fomentar a inversión e a creación de emprego”. O seu contido, un plato de difícil dixestión mesmo para tecnócratas: 1) modificación da Lei do Imposto de Sociedades, aparentemente para baixarlle o tipo ás pequenas empresas. 2) Medidas liberalizadoras, referidas á “modernización” do sistema aeroportuario, isto é, privatización parcial de AENA, que pasa a ser unha sociedade pública e creación da sociedade estatal “Lotarías e Apostas do Estado”, que anuncia a mesma privatización parcial do negocio do xogo de azar a nivel estatal. 3) Medidas laborais, consistentes na incorporación de 1500 persoas máis como  promotoras de emprego e prórroga dos 1500 orientadores existentes desde o ano 2008. 4)  Incremento do tipo do imposto especial que grava o tabaco. 5) Inclusión no Réxime Xeral da práctica totalidade dos funcionarios de novo ingreso, o que anuncia a progresiva eliminación de Clases Pasivas do Estado. E logo, por suposto, e como xa dixen noutra entrada, medidas de excepción para os controladores aéreos.

Das medidas laborais –únicas das que teño un mínimo criterio para emitir opinión-, 1500 promotores de emprego é unha pinga nun océano. Desde logo, a eficiencia dos Servizos Públicos de Emprego depende de que o Goberno crea neles. Non nas axencias privadas e nas empresas de traballo temporal, únicos nos que acreditou crer. Paréceme ben, no canto, a supresión a prazo de Clases Pasivas. Eu –eu e máis un minguante grupo de funcionarios- pasamos a ser dos restos de Israel duns reximes especiais de caste profesional nos que, realmente, non aportamos á solidaridade interxeneracional da Seguridade Social. E, por certo, o vicepresidente anunciou en rolda de prensa posterior ao Consello que o día 28 vai remitir ás Cortes o proxecto de reforma das pensións. Evidentemente, non vai haber acordo ao respecto, nen na comisión dos Pactos de Toledo nen moitísimo menos nas Mesas de diálogo social. Penso que algún ministro, por dignidade, debería dimitir.

Alén disto, o verdadeiro protagonista deste Consello de Ministros foi o elemento que non se reflectiu no texto da norma de urxencia: a decisión de non prorrogar o programa previsto, na súa derradeira edición, no RD-lei 12/2010, de protección por desemprego e inserción. É dicer, o programa “dos 426 euros”. Como vai caducar no mes de febrero, non hai nada que regular. Xa morrerá por inanición. A xustificación de que se trata de pór máis recursos na inserción laboral é esperpéntica. Pola mesma razón, non cabería augurarlle bo futuro á renda activa de inserción, nen, en fin, ao nivel asistencial da prestación por desemprego. Espero que o Goberno non dea nen un banzo máis na mesma dirección!

Ben se decata un de que para o Goberno ten o mesmo valor subir o tipo do imposto especial do tabaco que deixar sen subsidio ás persoas que esgotaron as súas prestacións e subsidios por desemprego. Así de parvo e con ollos de peixe sapo quedou o líder da oposición na sesión de control ao Goberno e menudo barullo se montou nos voceiros do seu partido. Se é que eles farían exactamente o mesmo!

Hai que lembrarlle ao executivo “socialista” que hai unha cousa que se chama o principio de proporcionalidade: non é o mesmo vender parte das xoias da coroa –vg., AENA- que crear guetos de exclusión social. Nesta última medida xa non hai marxe para a dúbida: non hai diferenza entre uns e outros. A conexión entre a decisión de non prorrogar o programa e a pobreza é evidente. Impropia do modelo social europeo.

Claro que outra ración de dereita xenuína xa nos lembrará que o campo dos dereitos civís é, hoxendía, o único no que se xoga a partida entre os dous macropartidos do Reino de España: dereitos dos homosexuais, liberdade de expresión, dereito á información, liberdade ideolóxica… 

ESTADO DE ALARMA

O conflito dos controladores aéreos é un crisol de sentimentos enfrontados do que cómpre expresar algunhas ideas e propor certas conclusións. O primeiro sentimento é de preocupación, por como as organizacións sindicais máis corporativas son as que explotan con éxito as modalidades máis salvaxes de exercicio do dereitos de folga e de conflito colectivo. No sector da aviación civil hai moi bos exemplos de sindicatos ben afastados das grandes centrais de clase que con periodicidade suiza secuestran á cidadanía con acción intolerabeis.

A preocupación aínda medra máis cando un se pregunta polo resultado deste conflito: podemos dicer a día de hoxe que os controladores aéreos perderon a partida? Que están en peor situación negociadora da que estaban antes do Real Decreto 1001/2010, Decreto Pepiño Blanco, sometido á interpretación da disposición adicional segunda, 1 do RD-lei 13/2010, do 3 de decembro? Eu moito o dubido, porque esta normativa conxuntural e de urxencia non pode perpetuarse no tempo, xa que implica un descoñecemento de dereitos colectivos básicos destes traballadores. Estes días xa chegaron voceiros da dereita criticando, co fariseísmo de sempre, o autoritarismo gubernamental. Voceiros aos que habería que preguntarlle: quen alimentou a besta? Que famoso ministro de Fomento se baixou os pantalóns diante deste colectivo? E xunto a esta dereita interesada, está a esquerda utópica criticando, por motivos ben distintos, o mesmo autoritarismo. Eu súmome á crítica, sempre e cando estas medidas que implican unha acción unilateral do goberno non sexan estritamente temporais, conxunturais e excepcionais.

As miñas dúbidas deben resolverse cunha negociación colectiva acaída e responsábel, iso si, xerando ámbitos de negociación novos nos que os sindicatos de clase teñan o liderado, propondo negociacións ao marxe do ámbito da franxa. Xa abonda de élites laborais que emporcan os dereitos colectivos dos traballadores coa súa actuación ruín e egoísta!

Desde logo, no mundo do posíbel, as accións disciplinarias contra os controladores deben ser proporcionadas, por participación nunha folga ilegal, disimulada groseiramente con baixas laborais. Pero sen que cheguen a despedimentos. Desde o meu punto de vista, todo o aparataxe vindicativo debe dirixir os seus ollos a este enxendro de sindicato denominado USCA, para que pague, ata a súa liquidación definitiva, cada céntimo de euro que poida haber nas súas contas. E para que os seus dirixentes respondan perante todos os órganos xudiciais.

Entrementres, que outros discutan o marco constitucional. Non me agrada o estado de alarma e o sometemento dos controladores a mando militar e ao Código Militar. Porque creo que é un mal precedente, do que logo poden tirar outros gobernos asilvestrados –que virán- con nula sensibilidade aos dereitos civís de cidadáns e cidadás. O sucedido nestes días é unha mala noticia. E cabe requerirlle ao goberno para preguntarlle se non había unha medida proporcionada menos lesiva de dereitos que resolvese o problema. Quizáis abondaba con someter aos controladores a un mando gubernativo, sen limitarlle alén do imprescindíbel os seus dereitos civís. Pode que non, pero o goberno tiña que explicarse mellor.

ELECCIÓN DE DOCENCIA E PRELACIÓN NOS DEPARTAMENTOS

O tema da elección de docencia nos Consellos de Departamentos vai xerando unha polémica recorrente da que eu non quero deixar de dar a miña opinión, que enuncio a título estritamente persoal. En campaña, o noso grupo únicamente expresou a necesidade de que desde o Goberno da Universidade se impulsara un proceso de estabelecemento de criterios obxectivos e transparentes en cada Departamento, sen que sexa doado propor reglas con vocación de xeralidade.

Alén deste criterio, insisto, o que engado é miña opinión persoal, nun tema no que sempre é mellor un mal acordo que unha boa resolución. O que sucede é que nas negociacións informais non sempre todo o PDI ten a mesmoa forza.

Levo tempo expresando que rexeito o criterio de xerarquía e antiguidade por obsoleto e inxusto. O rexeito case ao mesmo nivel que as votacións nas que non se esgrime máis argumento que o desexo de beneficiar ou perxudicar a certas persoas. E engado que a doutrina xudicial non o valida como o que se ten que impor. O que expresa dita doutrina é que, a falta doutro criterio, o de xerarquía e  antiguidade é obxectivo e vinculado co mérito e a capacidade. Nada máis.

Na miña opinión, a imposición universal que moita xente quere facer destas “xerarquía e antiguidade” é unha das mostras máis evidentes da pouca vocación democrática que aniña no pensamento dalgúns. A autoridade que deberían reflectir ditas cualidades obrigaría á busca de criterios máis académicos, que sen dúbida os hai. Desde logo, non son eu quen para coñecer todas as realidades, pero cabe apuntar o feito de levar tempo impartindo certas disciplinas, o feito de ter elaborado materiais docentes ou programáticos da mesma ou, pola contra, a necesidade de reorientar o labor docente. Ás veces, un criterio de idade pode ser obxectivo –vg., a proximidade á xubilación- ou a propia cualidade do profesor –unha persoa asociada a tempo parcial debe coller disciplinas con orientación máis profesional-.

E, por suposto, están as necesidades dos centros, que tamen deben ser tomadas en consideración.

Desde logo, a asignación de docencia é un dos aspectos que require posturas máis transaccionais. O meu grupo non é exemplo de nada. Pero a nosa experienza é a de persoas que percuramos certa polivalencia dentro da nosa área de coñecemento e que evitamos sempre unha asignación por elección sucesiva.

A xerarquía e a antiguidade me lembran, como xa tiven ocasión de expresar en Consello de Goberno, os criterios que propugnaba certo pensamento da Administración Pública que cabe personalizar en López Rodó ou Villar Palasí, entre outros.