Desde logo que leva razón o presidente de CEOE Joan Rosell
cando anima o debate dos minijobs. É
das moi poucas cousas que comparto con el. Un presidente, polo demáis, dunha
inmensa intelixencia e capacidade negociadora, desde logo digna do inquilino de
Diego de León. Sucede, claro está, que defende os intereses dos seus
representados, para iso está onde está. Pero faría ben o Ministerio de Emprego
en abrir este debate, para confrontar
propostas. Eu, desde logo, e así o puxen por escrito en varias ocasións, son
dos que entendo que hai que darlle pulo ao contrato a tempo parcial. Por outra
banda, mini-jobs no Reino de España hainos, e moitos. Que lle pregunten, por
exemplo, á sra. Elbal Moreno, que lle montou un lío a Seguridade Social
española do carallo pola miopía severa dos funcionarios de Novos Ministerios.
O tema dos minijobs ten varias cuestión fundamentais. É evidente
que neste ámbito pode haber moito emprego sulagado, de non doada
cuantificación. O problema consiste en plantexarse como pode emerxer. Porque
non emerxe non pola vontade exclusiva do empresario, senón tamén porque ao
traballador (case mellor poderíamos dicir á traballadora) non lle interesa. Non
lle interesa porque seica vai perder certas axudas sociais ou de Seguridade
Social (vg., o complemento de mínimos da pensión de xubilación do seu home, o
subsidio para maiores de 55 anos deste, un subsidio de desemprego calquera,
mesmo unha prestación por desemprego –que se vai ver reducida na súa contía- ou
unha prestación non contributiva). Ou non lle interesa polas esixencias que impón
a propia formalización dun contrato a tempo parcial, en termos de obrigas
horarias concretas. Ou básicamente, non lle interesa porque traballar non lle é
posible polas obrigas domésticas que ten, ou pola reprobación da súa contorna
social. En xeral, hai que crear as condicións para que traballar pague a pena.
E un quere pensar que esas condicións non van ser as propias dos programas sociais
de USA nas que se lles somete a estos colectivos a presións económicas que
xeran o coñecido campo estepario dos traballadores pobres.
Descontado –ou xa integrado- o traballo informal, logo está o
problema do inserimento profesional nos minijobs. A ninguén se lle agacha que
se van concentrar nos empregos de menor consideración social, menor cualificación,
nulas perspectivas de promoción profesional, menor acceso á formación e
traballo rotineiro e pouco cualificado. O que prantexa elementais preguntas de
como evitar o problema dos guettos do traballo atípico. Por moi boa vontade que
se lle poña, non vai ser doado loitar contra estas situacións. Ou alguén
enxerga con realismo posibilidades de minijobs para traballos de moita cualificación
e consideración social? O problema non é tanto estático coma dinámico. É dicer,
vai haber realmente posibilidades de que a medio ou a longo prazo os mini-jobs
se convirtan en traballo típico, indefinido e a xornada completa? Porque, dada
a esencia do mercado de traballo español, poucos poden acreditar na posibilidade
de mini-jobs indefinidos.
O problema é, xa que logo, de se o mini-job vai ser unha
ponte para a integración normal no mercado de traballo ou un porto de chegada
de eterna marxinalidade. A experiencia europea amosa que máis ben esto segundo.
Que os que son ponte son os traballos a tempo parcial con xornadas substanciais
por riba das 20 horas á semana. Pero ao mellor é que no Reino de España somos
máis listos. Con todo, para que haxa mínimas posibilidades de acceso real ao traballo
típico, o mini job debería estar “adornado” con certos dereitos: formación profesional
con base no principio de igualdade, supervisada e severamente sancionados os
incumprimentos, suxeción estrita ao principio de proporcionalidade en temas
salariais, con acceso a todos os complementos retributivos, salariais e non
salariais, diñeirais e en especie, que teñen os traballadores a xornada
completa, preferencias absolutas para o acceso ao traballo a xornada completa
ou para o incremento de xornada, dereitos de dispoñibilidade horaria para poder
dicir non a traballos en horas especialmente inconvenientes e, en xeral,
dereitos de conciliación de vida privada e familiar. E, por suposto, estrita
vixianza das discriminacións indirectas por mor de sexo. Nestas condicións,
mesmo valería a aposta da reforma do 2012 polas horas extras ou sería inclusive
admisíbel maior flexibilidade horaria a prol da empresa. No fondo, non fago
outra cousa senón describir algúns aspectos significativos do sistema holandés,
ou do sueco.
Xa para ir rematando –moito máis habería que discutir, alén
destas pequenas reflexións- está o tema da Seguridade Social, fulcral no modelo
alemán dos mini-jobs. Caben dúas posibilidades: darlles protección de
seguridade social ou nos dalla. A primeira é a opción alemana, a esencia dos
minijobs. A outra é tomarse en serio a protección social. O que non vale é a
opción hipócrita do sistema español que, desde finais dos anos noventa, eliminou
os traballos a tempo parcial marxinais pero únicamente para que estas persoas
coticen, non para que teñan pensións de xubilación ou invalidez. Por fin, o Tribunal
de Xustiza de Luxemburgo dixo o que xa sabiamos: que o tal sistema español era
discriminatorio por mor de xénero. Porque deixaba a un colectivo feminizado –o de
traballadores marxinais- fora do sistema de pensións. Nen dúas vidas activas
lles abondarían para acceder á de xubilación!
Eu, como acredito no emprego con dereitos, propoño unha
esixencia de carencia proporcional á parcialidade do contrato. Por poñer un
exemplo doado, para un traballador que fai a terceira parte da xornada máxima
(13’3 horas á semana) a carencia esixible para a xubilación sería de 5 anos,
iso si, computados por horas. Xa a base reguladora se encargaría de
recoñecerlle unha contía proporcional ao seu esforzo contributivo. Os axustes
que habería que facer serían pequenos. Desde logo, non no complemento de
mínimos, se se explica en termos de sustentabilidade económica do pensionista e
do seu núcleo familiar.
Reflexionemos, pois, sobre mini-jobs. Pero poñamos todas as
cartas da baralla boca arriba. Eu, desde logo, recoñezo que é urxente un
incremento do emprego a tempo parcial en España. Iso si, con dereitos. Non como
se fai desde febrero do 2012, senón xusto o contrario.
Querido Jaime, no es libertad de cátedra, sino examen riguroso de la norma y explicación de sus potencialidades (además de señalar sus imperfecciones técnicas y de concepto). El problema es que ya nadie lee las normas, ni las comenta (menos mal que estás tu, Eduardo Rojo, o Mikel Urruti entre los blogueros laboralistas) porque se piensa que no regulan nada, que es la voluntad del empresario la única fuente del derecho y que el empleo no es un bien escaso, sino un artículo de lujo al alcance solo de quienes tienen un engarce en alguna red de privilegios.
ResponderEliminar