SURE, ERTES E MANTEMENTO DO EMPREGO

Hoxe se publicou no Diario Oficial da Unión Europea o Regulamento (UE) 2020, do Consello, do 19 maio 2020, relativo á creación dun instrumento europeo de apoio temporal para atenuar os riscos de desemprego nunha emerxencia (SURE) a raíz do brote de COVID-19. A ferramenta de soporte para mitigar o risco de desemprego (Support to mitigate Unemployment Risks in an Emergency) serve aos obxectivos dos ERTES profusamente regulados nesta conxuntura de emerxencia desde o RD-lei 8/2020 ata o RD-lei 18/2018, que regulan importantes especialidades en relación co réxime común de ERTE previsto no Estatuto dos Traballadores.

É dicir, na UE se establece unha “asistencia financieira” para os Estados que sofran ou estean en risco de sofrer perturbacións económicas graves provocadas polo gromo do Covid-19 para financiar, principalmente, reximes de redución do tempo de traballo ou medidas similares. Non se trata nestas liñas de comentar polo miúdo esta norma europea, nen tampouco o sistema de finanzamento que establece. Unicamente importa pór de manifesto este aliñamento de medidas entre o Consello da Unión Europea e o Goberno do Reino de España. Hai que engadir que, desde logo, a UE non está pensando priritariamente no sistema noso de regulación de emprego temporal, senón máis ben no modelo alemán, o famoso Kurzarbeit.

Desde logo, os ERTES están no ollo do furacán. Xamáis foron tan relevantes socialmente. O seu réxime legal foi sempre moi ríxido, aínda que a reforma laboral do 2010 tentou adaptalos un pouco máis á realidade. A desafortunada reforma laboral do 2012 eliminou a autorización administrativa, pero non diminuiu paradoxalmente a súa burocracia. Agora, as sucesivas normas de urxencia están procurando un dobre obxectivo: por unha banda, flexibilizar no posible as causas de forza maior que os xustifican e, por outra, facilitar o procedemento para que sexa accesible a todas as empresas, grandes e pequenas. Ademáis, no tempo de volta á actividade, cómpre harmonizar necesidades da empresa, proporcionalidade das medidas suspensivas e mantemento do emprego. Todo isto nun ecosistema delicado e vulnerable, no que a perda masiva de emprego é unha ameaza real.

Este é o guieiro do RD-lei 18/2020. Por iso ten a súa complexidade e prantexa dúbidas. A norma de urxencia tenta construír flexibilidade e realismo en institucións vellas e ríxidas, nun loubable exercicio de responsabilidade e de ponderación. Que as partes sociais asinaran un acordo no que se sustenta pon de manifiesto a responsabilidade das organizacións sindicais e empresariais. Non é casual que CEOE E CEPYME o asinaran o 11 de maio, conxuntamente con CCOO e UGT. Por suposto que as organizacións empresariais obtiveron vantaxes coa súa sinatura, particulamente polo debilitamento das garantías de mantemento do emprego. E tamén por suposto que a norma ten os seus problemas aplicativos. Pero é, sen dúbida, un esforzo notable de adaptación ás circunstancias.

É cedo para saber a capacidade de mantemento do emprego do noso mercado de traballo logo da pandemia. Ao segmento de traballadores precarios lle vai corresponder a peor parte da torta. Sen dúbida, as seguintes normas teñen que protexelos en particular, porque son os esquecidos do RD-Lei 18/2020 -non das demáis normas de urxencia- e porque se corresponden maioritariamente  cunha xeración dobremente golpeada polas crises. Porén, a sucesión de normas que adaptan os ERTES as necesidades actuáis supoñen o primeira tentativa seria e crible de evitar unha masiva perda de emprego en épocas críticas. Noutras épocas anteriores, a invitación que as reformas laborais lles fixeron ás empresas a que despediran flexiblemente foi acollida, lóxicamente, por elas, como conduta preconizada polos sucesivos dirixentes políticos. Así chegou o noso mercado de traballo aos arrepiantes guarismos de desemprego aos que cómpre que non voltemos. Se desta vez o conseguimos, será todo un éxito da política.

Aínda hoxe chegan queixas das persoas que non recibiron as prestacións que lles pertencen. Todo a solidariedade que hai que terlles debe tamén valer como mensaxe de que as entidades de emprego, en particular as que xestionan as prestacións e subsidios por desemprego, son servizos esenciais e sensibles que non poden ser desmantelados. Realmente, a herdanza recibida do período 2011-2018 foi arrepiante. Só a profesionalidade das empregadas e empregados públicos deste organismo autónomo serviron para poder recoñecer e pagar millóns de prestacións. Non, desde logo, os impertinentes ouveos de certa clase política.

Sen dúbida, cabe e mesmo é desexable porlle reparos técnicos a este feixe de normas, para mellora colectiva, pero manter o emprego é un exercicio necesario no que, por sorte, temos comprometidas ás partes sociais, que no fondo son as que importan.